تـارنما دانشجویان دانشگاه آزاد

تجزیه و تحلیل نسبت های مالی

با تجزیه تحلیل نسبت های مالی می توان شناخت بهتری از وضعیت مالی یک موسسه بدست آورد. این نسبت ها در چهار گروه مطرح می شوند که عبارتند از:

1.      نسبت های نقدینگی
2.      نسبت های فعالیت
3.      نسبت های اهرمی
4.      نسبت های سود آوری

1     نسبت های نقدینگی
به نسبت هایی اطلاق می شوند که توانایی واحد تجاری را در واریــــز بدهی های کوتاه مدت نشـــــان می دهد.این نسبت ها از مقایسه دارایی های جاری یا اقلام تشکیل دهنده آن با بدهی جاری بدست می آیند و بیشتر به صورت عدد و یا درصد نشان داده می شوند.مهمترین این نسبت ها عبارتند از : نسب جاری و نسبت آنی
1-1  نسبت جاری
نسبت جاری از تقسیم مجموع دارایی های جاری بر مجموع بدهی های جاری بدست می آید. این نسبت نشان می دهد که در مقابل هر یک ریال بدهی جاری چه میزان دارایی جاری وجود دارد. اهمیت این نسبت از توجه به تعریف دارایی جاری و بدهی جاری روشن می شود. دارایی جاری آنچه را که در مدتی کوتاه که معمولا کمتر از یک سال است به صورت نقد در اختیار واحد تجاری قرار می گیرد نشان می دهد و بدهی جاری مبالغی را که باید از محل دارایی جاری تامین و در کوتاه مدت پرداخت گردد نشان می دهد. در گذشته عدد 2 را برای این نسبت مهم در نظر می گرفتند اما اکنون بدون توجه به ترکیب اقلام مختلف دارایی جاری و در نظر نگرفتن این نسبت در طی چند سال گذشته ، این نسبت را بی معنی می دانند.
به طور کلی می توان گفت هر اندازه نسبت جاری شرکت بزرگتر باشد ، آن شرکت در پرداخت بدهی های جاری با مشکل کمتری مواجه خواهد بود یا به عبارت دیگر بستانکاران تامین بیشتری خواهند داشت.
1-2  نسبت آنی
نسبت آنی از تقسیم دارایی آنی بر بدهی جاری بدست می آید. این نسبت بدین مفهوم است که در مقابل یک ریال بدهی جاری ، یک ریال دارایی جاری آن هم به صورت نقد و یا حساب قابل وصول و تبدیل به نقد در مدتی کوتاه وجود دارد.
نسبت آنی شرکت ها باید برابر با 1 و یا بیشتر از آن باشد تا شرکت بتواند از محل دارایی های آنی بدهی های جاری خود را بپردازد. استدلال تحلیلگرانی که استاندارد نسبت آنی را 1 می دانند این است که این عدد مرز بین قدرت نقدینگی کافی و قدرت نقدینگی ناکافی شرکت است.این نسبت یکی از مفید ترین نسبت هاست. وبه وضوح نشان می دهد که آن قسمت از دارایی جاری که از لحاظ ارزش ، ثـــبات بیشتری دارد و احتمال کاهش در آن کمتر است تا چه میزان می تواند پشتوانه طلبکاران کوتاه مدت قرار گیرد.
2          نسبت های فعالیت
این نسبت ها کارایی مدیران را در کاربرد دارایی ها ( منابع مالی در اختیار مدیران ) نشان می دهند.یا به عبارت دیگر می توان درجه کارایی شرکت را از نظر استفاده موثر از منابع تعیین کرد. هر کسری که در صورت آن مبلغ فروش واحد تجاری یا بهای تمام شده کالای فروش رفته قرار داشته باشد و در مخرج آن یکی از اقلام ترازنامه قرار بگیرد را می توان نسبت فعالیت نامید.
2-1     نسبت گردش موجودی کالا
این نسبت نشان می دهد در طی سال چند بارخریده ایم و فروخته ایم و یا تولید کرده ایم و فروخته ایم. هر چه این نسبت بیشتر باشد بیانگر فعالیت بیشتر واحد تجاری است.
2-2       نسبت گردش دارایی ها
این نسبت کارایی دارایی ها را نشان می دهد. از زمانی که شرکت به ظرفیت تولدی خود برسد این نسبت حداکثر خواهد شد و در نتیجه هر چه این نسبت افزایش پیدا کند، بیانگر فعالیت بیشتر واحد تجاری است.
2-3     دوره وصول مطالبات
این نسبت بیانگر تعداد روزهائی است که به طور متوسط شرکت بدهی خود را وصول کرده است. هرچه دوره وصول مطالبات افزایش یابد بیانگر ضعف در فعالیت است. دوره وصول مطالبات یک شرکت را می توان با میانگین دوره وصول مطالبات سایر شرکت های آن صنعت مقایسه کرد.
2-4    گردش حسابهای دریافتنی
این نسبت نشان می دهد در طی سال چند بار شرکت توانسته است مطالبات خود را از مشتریان دریافت کند.
3          نسبت های اهرمی
این نسبت ها توانایی شرکت را در پرداخت تعهدات بلندمدت اندازه گیری می نمایند. این نسبت ها به دو گروه تقسیم می شوند:
3-1     نسبت بدهی
این نسبت عبارت است از تقسیم کل بدهی به کل دارایی شرکت. اگر نسبت بدهی 45% باشد درصد دارائیها از محل بدهی ها تامین گردیده است. هرچه نسبت بدهی افزایش یابد سودآوری شرکت نیز افزایش خواهد یافت، مشروط بر اینکه نرخ بازده دارائیها بیش از نرخ بهره بدهی ها باشد. از سوی دیگر هر چه نسبت بدهی افزایش یابد ریسک مالی( عدم پرداخت بدهی ها و ورشکستگی شرکت) افزایش خواهد یافت.
3-2      نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام
این نسبت نشان می دهد تامین مالی بلند مدت توسط  بستانکاران در مقابل صاحبان سهام چگونه است.
3-3     نسبت پوشش نقدی بهره
در پرداخت بهره که نقدی است. می خواهیم بدانیم میزان وجه نقد حاصل از سود عملیاتی که می توان با آن هزینه بهره را پرداخت کرد کافی است یا خیر.
 
4  نسبت های سودآوری
با محاسبه این نسبت عملکرد کلی شرکت ارزیابی شده و میزان و چگونگی سودآوری شرکت تحلیل خواهد شد.
4-1     نسبت سود به فروش (حاشیه سود خالص)
این نسبت نشان می دهد چند درصد از فروش را سود خالص (پس از مالیات) تشکیل می دهد. تغییرات آن تحت تاثیر سه عامل قرار می گیرد: 1-حجم فروش 2- سیاست قیمت گذاری 3- ساختار هزینه ها. 
4-2    بازده دارایی(ROA)
این نسبت بازده حاصل از دارایی بکار گرفته شده را محاسبه می نماید. هر چه این نسبت افزایش یابد یعنی توانسته ایم از دارائیهای بکار گرفته شده سود بیشتری ایجاد کنیم.
 
4-3   بازده حقوق صاحبان سهام (ROE)
بازده حقوق صاحبان سهام یا (نرخ بازده ارزش ویژه) میزان سود خالص ایجاد شده در مقابل هر یک ریال حقوق صاحبان سهام را نشان می دهد.